Wprowadzenie i postulowane zmiany

Zespół badawczy pracowników i doktorantów Wydziału Prawa i Administracji UJ realizował w latach 2010-2014 projekt badawczy nr O N110369439 pt. „Koordynacja lokalnych działań na rzecz bezpieczeństwa ze szczególnym uwzględnieniem zapobiegania przestępczości". Rezultaty zostały przedstawione na międzynarodowej konferencji naukowej w dniach 18-19 listopada 2013 r. w Krakowie oraz zawarte w publikacji podsumowującej badania. Analizowano normatywne, organizacyjne, społeczne oraz porównawcze aspekty koordynacji. Badania służyły określeniu roli prawa oraz instytucji powoływanych na podstawie norm prawnych w zapewnianiu lokalnego bezpieczeństwa. W odniesieniu do sytuacji w Polsce analizie poddano przepisy ustawy o samorządzie powiatowym, sposób, w jaki funkcjonują one w rzeczywistości społecznej, jak też opinie przedstawicieli samorządu powiatowego, policji, straży miejskich, organizacji pozarządowych oraz innych ważnych ekspertów, wpływających na lokalne bezpieczeństwo.

Uważamy, że w zapewnianiu bezpieczeństwa na poziomie lokalnym, niezbędna jest większa niż dotąd profesjonalizacja działań podmiotów realizujących te zadania oraz nowe formy merytorycznego i finansowego wspierania tych działań przez państwo. Jednocześnie powinny być upowszechniane dobre praktyki występujące w niektórych powiatach. Dotyczy to w szczególności przedsięwzięć, w których skuteczne starania na rzecz bezpieczeństwa społeczności lokalnej podejmowały wspólnie różnorodne podmioty – od organów samorządu terytorialnego, przez służby, inspekcje i straże po instytucje społeczeństwa obywatelskiego. Powinny być także propagowane doświadczenia powiatów, które w koordynacji działań na rzecz bezpieczeństwa posługiwały się wzorcowymi metodami planowania i realizacji lokalnych programów.

W świetle wyników badań niezbędnym staje się w szczególności:
  • podjęcie publicznej dyskusji nad ustrojem powiatowej administracji zespolonej, a zwłaszcza kryteriami zespolenia oraz podziałem zadań i kompetencji pomiędzy organami administracji publicznej uczestniczącymi w zapewnianiu bezpieczeństwa na poziomie lokalnym;
  • określenie form zaangażowania społeczności lokalnych w takie działania;
  • rozważenie roli państwa w zapewnianiu lokalnego bezpieczeństwa.
 
W ocenie członków zespołu badawczego należy dokonać następujących zmian:
 
1. Przeprowadzić reformę powiatowej komisji bezpieczeństwa i porządku (określanej dalej skrótowo jako komisja bezpieczeństwa, art. 38a), a w szczególności:
  • zmienić status komisji z obligatoryjnego na fakultatywny,
  • zmienić skład komisji (m. in. poprzez skorelowanie jej składu z powiatową administracją zespoloną);
  • uzgodnić kadencję komisji z kadencją rady powiatu;
  • na nowo określić jej zadania i kompetencje oraz relacje ze starostą, organami powiatu i organami administracji rządowej działającymi na terenie powiatu.
2. Zrezygnować z przyznania staroście roli przewodniczącego komisji (art. 38a ust. 5) oraz powołać lokalnego menedżera ds. bezpieczeństwa.
 
3. Sprecyzować merytoryczne i formalne założenia powiatowego programu zapobiegania przestępczości oraz ochrony bezpieczeństwa obywateli i porządku publicznego (określanego także skrótowo jako program bezpieczeństwa, art. 12 p. 9b oraz art. 38a ust. 2 p. 35), a zwłaszcza kwestie związane z:
  • inicjatywą w sprawach tworzenia programu;
  • procedurą jego uchwalania;
  • nadzorem i kontrolą nad wykonywaniem programu,
  • określeniem niezbędnych elementów programu.
4. Wprowadzić certyfikację programów bezpieczeństwa i porządku - niekoniecznie tylko powiatowych (por. projekt założeń do ustawy o monitoringu wizyjnym) - oraz zreformować sposób finansowania lokalnych działań na rzecz bezpieczeństwa.
 
5. Powołać krajową radę prewencji kryminalnej.